MESANE KANSERİ BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ

Mesane kanseri en sık rastlanan kanserlerdendir. Erkeklerde kadınlardan daha sık görülür. Genellikle ileri yaş hastalığı olsa da genç yaşlarda da görülebilir.

Kanser genellikle mesanenin içindeki hücrelerden gelişir. (mesane, karnın alt bölgesinde idrarı depolayan içi boş organdır) Genelde mesanede görünse de idrar yollarının diğer bölümlerinde de aynı tip kanser görülebilir.

Her 10 kanserin 7'si erken tedavi edilebilir evrede yakalanır. Yine de erken evrede yakalanan kanserlerin nüks (yeniden ortaya çıkma) ihtimali vardır. Bu nedenden dolayı mesane kanseri tanısı ile tedavi edilmiş hastaların nüks ve ilerleme yönünden düzenli aralıklarla edilmeleri gerekir.

Bulgular

Mesane kanseri bulgu ve belirtileri

• İdrarda kan görmeİdrarda kan varsa, idrar rengi parlak kırmızı ya da kola renginde olabilir. Bazen idrar rengi normal olabilir, kanama olduğu yapılan idrar tahlilinde tespit edilebilir. 
• Ağrılı idrar yapma
• Alt karın bölgesinde ağrı

Mesane kanseri olan hastalarda ayrıca;

• Sırt ağrısı
• Sık idrara çıkma gibi şikayetler olabilir. Ancak bu şikayetler sıklıkla başka hastalıklara bağlı gelişir.

Mesane Kanserinin Nedenleri

Mesane kanseri, mesanede bulunan hücrelerin kontrolsüz çoğalmaya başlamasıyla gelişir. Bu hücrelerde düzenli bir şekilde büyüme ve bölünme yerine, hücrelerin kontrolsüz çoğalıp ölmemesine neden olan mutasyonlar görülür. Bu anormal hücreler kanseri meydana getirir.

Mesane kanseri nedenleri arasında;

• Sigara ve tütün kullanımı
• Mesleki olarak kimyasal ajanlara maruz kalma
• Geçmiş yıllarda radyoterapi (ışın tedavisi) alma
• Mesaneyi döşeyen hücrelerin devamlı tahriş olması
• Parazitik enfeksiyonlar (Türkiye dışı)

Mesane kanserine neden olan faktörler tam olarak belirlenememiştir, hiç risk faktörü olmayan hastalarda kanser görülebilir.

Mesane Kanserinin Türleri Nelerdir?

Mesanenizdeki farklı hücreler kanserleşebilir. Kanserin geliştiği hücre tipi mesane kanserinin tipini belirler. Kanserin tipi hastalığın tedavisine yönelik en iyi seçimi yapmamıza olanak tanır.

Mesane Kanseri Tipleri:

Üroteliyal Kanser

Daha evvel değişici hücreli kanser olarak adlandırılan üreteliyal kanser mesane içini kaplayan hücrelerden gelişir.  Üreteliyal hücreler mesane dolu iken genişler mesane boş iken büzüşürler. Aynı hücreler üreter ve üretrayı da kapladığından kanser o bölgelerde de oluşabilir. Ülkemizde en sık görülen mesane kanseri türüdür.

Yassı Hücreli Kanser

Yassı hücreli kanser, uzun süreli idrar katateri kullanımı ya da enfeksiyondan dolayı mesanenin devamlı tahrişine bağlı olarak gelişir. Türkiye de seyrek olarak görülür. Bazı parazit enfeksiyonlarının (şistomiyazis) mesanede iltihaba neden olduğu dünyanın farklı bölgelerinde rastlanır.

Adenokanser

Mesanede mukus salgılayan bezleri yapan hücrelerden gelişir. Adenokanser de ülkemizde seyrektir.

Bazı kanserler birden fazla hücreden meydana gelebilir.

Mesane Kanserinde Risk Faktörleri Nelerdir?

Mesane kanseri riskini artıran faktörler şunlardır:

• Sigara

Sigara, puro ya da puro içimi idrarda zararlı kimyasalların birikimine neden olarak mesane kanseri riskini arttırır. Sigara içtiğiniz zaman vücudunuz dumandaki kimyasalları işleyerek idrarda birikimine yol açar. Bu zararlı kimyasallar mesaneyi oluşturan hücreleri hasarlandırarak kanser riskini artırır.

• İlerleyen Yaş

Mesane kanseri riskiniz yaşla birlikte artar. Mesane kanseri her yaşta görülebilir ancak 40 yaşından önce seyrek olarak saptanır.

• Erkek Olmak

 Erkeklerde mesane kanseri kadılardan daha fazla oluşur.

• Çeşitli Kimyasallara Maruz Kalma

 Böbreklerin kan dolaşımından zararlı kimyasalları filtre etmede kilit rolü vardır. Kimyasallar filtre edilerek mesaneye yollanır. Bu sebepten bazı kimyasalların mesane kanseri riskini artırdığı bilinmektedir. Boya, lastik, deri ve tekstil sanayinde kullanılan arsenik ve diğer kimyasalların kanser gelişiminde rolü vardır.

• Daha Evvel Kanser Tedavisi Görme

 Anti-kanser ilacı olan siklofosfamid mesane kanseri riskini artırır. Daha önceden kanser tanısıyla pelvik bölgesini hedef alan radyoterapi almış hastalarda da mesane kanseri gelişme riski artar. 

• Kronik Mesane İltihabı

 Uzun süreli idrar katateri kullanımına bağlı kronik veya sık tekrarlayan mesane iltihapları (sistit) mesanede yassı hücreli kanser riskini artırır.  

• Ailede ya da Kendinde Kanser Öyküsü

Eğer mesanenizde kanser varsa tekrar etme ihtimali yüksektir. Eğer birinci derecede akrabalarınızda mesane kanseri varsa sizin içinde risk var demektir.

Mesane Kanserini Önlemek için Ne Yapabiliriz?

Mesane kanseri gelişimini önleyecek bir yöntem yoktur ancak riski azaltmak için yapılabilecekler vardır.

Sigara İçmeyin!

Sigara içilmediğinde sigarada kansere neden olan kimyasallar  mesanenizde birikmeyecektir. Sigara içmiyorsanız sakın başlamayın. Sigara içiyorsunuz bırakmak için tıbbi destek alın. İlaçlar, destek grupları ve diğer metodlar sigarayı bırakmanıza yardımcı olurlar.

Kimyasallara Dikkat Edin!

Kimyasallarla çalışıyorsanız kimyasala maruz kalmamak için gerekli güvenlik tedbirlerini alın.

Sebze ve Meyve Ağırlıklı Beslenin!

Sebze ve meyveden zengin diyeti tercih edin. Meyve ve sebzedeki antioksidanlar kanser riskinizi azaltmaya yardımcı olabilir.

Mesane Kanserinin Tanısı Nasıl Konur?

Mesane kanseri tanısını koymak için  yapılan test ve işlemler şunlardır:

Sistoskopi

Sistoskopi idrar deliğinizden küçük ince bir kamera yardımı (sistoskop) ile yapılır. Doktorunuz idrar yolları, prostat kanalı ve mesaneyi hastalık yönünden kendi gözü ile  değerlendirir.

Biyopsi

Sistoskopi sırasında doktorunuz mesaneden incelemek için doku örneği alabilir .Anestezi altında yapılan bu işlemde eğer şüpheli dokunun hepsi alınır ise buna mesane tümörünün transürethral reseksiyonu denir bu tanı ile aynı anda tümörün tedavisini de sağlar. 

İdrar Sitolojisi

İdrarın mikroskop altında  kanser hücreleri yönünden incelenmesine idrar sitolojisi denir. Tümör şüphesi olan ancak gözle tümör görülemeyen hastalarda yapılabilir.

Görüntüleme Testleri

İdrar yollarını incelemek için ultrason, bilgisayarlı tomografi(BT),manyetik resonans görüntüleme (MR) gibi görüntüleme tetkikleri hastalığın derecesine göre yapılabilir.

Mesane Kanserinin Yayılmasını Nasıl Tespit Ederiz?

Mesane kanseri tanısı konulduktan sonra doktorunuz kanserin lenf nodları ya da vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını ilave görüntüleme yöntemleri ile tespit eder. Bunlar:

• BT
• MRI
• Kemik sintigrafisi
• Akciğer grafisi

Bu tetkiklerden elde edilen bilgi ile hastalığın evresi belirlenir. Evreler 0 ile 4 arasında değişir. Evre 1 hastalığın mesanenin yüzeyel tabakasını tuttuğunu kas tabakasına ilerlemediğini gösterir. En ileri evre olan evre 4, hastalığın lenf bezleri veya uzak organlara yayıldığını gösterir. Hastalığın evresine göre doktorunuz size en uygun tedavi seçeneklerini önerir.

Mesane Kanseri Dereceleri (GRADE)

Mesane kanseri , kanser hücrelerinin mikroskopik görüntülerine göre derecelendirilir. Bu derecelendirme tümör grade olarak bilinir. Mesane kanseri düşük ya da yüksek gradeli olarak da sınıflandırılır.

Düşük Gradeli Mesane Tümörü

Bu tip tümörlerde kanser hücrelerinin görüntüsü normal hücrelere benzer. Düşük gradeli tümör genellikle daha yavaş büyür ve yüksek gradeli tümöre göre mesanenin kas tabakasına daha az yayılır.

Yüksek Gradeli Mesane Tümörü

Bu tümörlerde kanser hücrelerinin görüntüsü anormaldir ve normal hücrelere hiç benzemezler. Yüksek gradeli tümör, düşük gradeli tümörden daha saldırgandır ve mesanenin kas tabakasına ve diğer doku ve organlara hızlı yayılır.

Mesane Kanserinin Tedavisi Nedir?

Mesane kanserinin tedavi seçenekleri kanserin tipi, grade ve evresine göre değişir.

• Cerrahi, kanserli doku çıkarılır,

• Mesane içine kemoterapi, daha yüksek evreye ilerleme ya da nüks riski yüksek olan yüzeysel mesane kanseri tedavisi için verilir,

• Rekonstrüksiyon, kanser nedeni ile mesane alınmak zorunda kalırsa idrar akışını sağlamak için yapılır,

• Kemoterapi, mesane çıkarılması için cerrahi işlem yapılacak hastanın tedavi şansını artırmak ya da cerrahi yapılamayacak hastalarda uygulanır.

• Radyasyon tedavisi, cerrahi uygulanamayan ya da istenilmeyen hastalarda kanser hücrelerini yok etmek için yapılır.

• İmmunoterapi, mesane içi veya vücutta kanser hücreleri ile savaşmak için vücudun savunma sistemi tetiklenir.

Bu tedavi seçeneklerinin birkaçı birlikte uygulanabilir.


Mesane Kanseri Cerrahisi Nasıl Yapılır?

Mesane Kanserinin Transüretral Resekziyonu (TURMT)

Kas dokusunu tutmamış yüzeyel mesane tümörlerinde tümörü almak için yapılan cerrahi işlemdir. İşlem sırasında mesaneye kameralı sistoskop yardımı ile girilir ve tümör hücreleri elektrik veya başka enerji kaynakları kullanılarak kesilip çıkartılır.TURMT işlemi genel ya da bölgesel anestezi verilerek yapılır. İşlem idrar kanalından yapıldığı için vücudunuzda herhangi bir kesi yapılmaz.TURMT işleminin bir parçası olarak gerekirse işlemden sonra tek doz kemoterapi mesane içine kalan tümör hücrelerini öldürmek ve tümörün tekrar oluşumunu engellemek için verilebilir.

Sistektomi

Sistektomi mesaneyi tamamen çıkarmak için yapılan cerrahidir. Radikal sistektomide tüm mesane, üreterlerin bir kısmı ve çevre lenf dokuları çıkarılır.Erkeklerde radikal sistektomide prostat ve meni keseleri de çıkarılır. Kadında ise rahim, yumurtalıklar ve vajinanın üst kısmı çıkarılır.Radikal sistektomi karın altından tek bir kesi ile yapılır. İşlem sırasında kanama riski mevcuttur. Ürolojinin en fazla tecrübe gerektiren ameliyatlarındandır. Prostat, meni keselerinin çıkarılması sertleşme güçlüğüne neden olabilir. Erkeklerde kanser uygun ise ereksiyon için gerekli sinirler korunabilir. Kadınlarda ise rahim ve yumurtaların alınması kısırlık ve erken menapoza neden olur.

Yeni Mesane Yapımı

Radikal sistektomiden sonra idrarın vücuttan atılımını sağlamak için yeni bir yol yapılır (idrar diversiyonu).  Bir seçenek eğer hastalık olanak tanır ise yeni mesane yapımıdır. Bağırsaağın bir kısmı kullanılarak küre şeklinde bir rezervuar oluşturulur. Yeni mesane denilen bu rezervuar vücudun içindedir normal idrar deliğine bağlanır. Çoğunlukla normal yoldan idrar yapabilmenizi sağlar. Hastaların az kısmında yeni mesane tam olarak boşalamaz, mesanenin idrar boşalımını sağlamak için düzenli olarak idrar katateri kullanmak gerekebilir.

İleal Konduit

Bu tip diversiyonda ince bağırsağın bir kısmından bir tüp oluşturulur. Böbreklerden gelen idrar yolları bu tüpe bağlanır ve tüpün ucu vücudun dışındadır. İdrar vücuda yapışan bir torbaya (ürostomi torbası) boşalır.

Kontinan Üriner Diversiyon

Bu diversiyonda yine bağırsağın bir parçasından vücudun içinde idrarı tutan küçük bir rezervuar oluşturulur. Karında oluşturulan bir delikten gün içinde birkaç kez katater kullanılarak idrar boşaltılır.  

Mesane Kanserinde Kemoterapi Nasıl Yapılır?

Kemoterapi kanser hücrelerini öldürmek için ilaç kullanır. Mesane kanseri tedavi kemoterapisinde genellikle iki veya daha fazla kemoterapi ilacı birlikte kullanılır. İlaçlar koldaki damardan ya da idrar sondası yardımı ile mesane içine verilebilir.

Kemoterapi genellikle mesane çıkarılma cerrahisinden önce tedavi şansını artırmak için verilir.  Cerrahiden sonra kalabilecek kanser hücrelerini öldürmek içinde verilebilir. Cerrahiye alternatif olarak çok seyrek bazı durumlarda radyasyon tedavisi ile birlikte kullanılabilir.

Kanser hücrelerinin kasa ilerlemediği yüzeyel mesane tümörlerinde mesane içine kemoterapi verilmesi primer tedavi yöntemlerinden biridir.

Mesane Tümöründe Radyasyon Tedavisinin Yeri Var Mı?

Radyasyon tedavisi kanser hücrelerini yok etmek için yüksek enerji ışınları kullanır. Tedavide yatan hastanın vücudunun çevresinde dönüp belirli noktaya yüksek enerji dalgaları yollayan makineler kullanılır.

Seçilmiş vakalarda, cerrahi uygulanamıyor ise kemoterapi ile birlikte radyoterapi cerrahiye alternatif olarak kullanılabilir.

İmmünoterapinin Önemi Nedir?

İmmünoterapi diğer adı ile biyolojik tedavi, kanser hücreleri ile savaşmak için vücudun kendi savunma sistemini kullanır.

Mesane kanserinde immünoterapi idrar kanalından sonda yardımı ile mesane içine yapılır.  Mesane kanserinde kullanılan immünoterapi ilacı, tüberkülozdan korumak için yapılan aşı olan, Bacillus Calmette-Guerin (BCG)’dir.

Atezolizumab kemoterapiye cevap vermeyen lokal olarak ilerlemiş ya da metastatik mesane kanseri tedavisinde kullanılan yeni immünoterapi ilacıdır. Damar içine yapılır kanser hücrelerine saldırması için vücudun savunma sistemi hücrelerini tetikler.

Mesane Korunması Nedir ve Kimlere Uygundur?

Kasa yayılmış mesane kanserinde bazı hastalarda üçlü tedavi yaklaşımı ile mesane yerinde bırakılabilir.  Bu üçlü (trimodal) tedavide kapalı cerrahi (TURMT), kemoterapi ve radyasyon tedavisi uygulanır

İlk önce mesaneden mümkün olduğu kadar çok kanser dokusu kapalı ameliyatla (TURMT) çıkarılır. Cerrahiden birkaç hafta sonra radyasyon tedavisi ile birlikte kemoterapi uygulanır.

Üçlü tedavi sonrası, kanser temizlenemiyorsa ya da nüks ediyorsa radikal sistektomi uygulanabilir.

Üst İdrar Sistemi Kanseri Nedir?

Mesane kanserine neden olan kanser tipi (üretelyal kanser) üst idrar sisteminde de görülebilir:

Böbreklerden mesaneye idrar akışını sağlayan kanallarda(üreter),
Üretere boşalmadan önce böbrekte idrarın biriktiği bölgede (renal pelvis),
İdrar üretiminin başladığı böbrek içindeki diğer yapılarda.
Mesane kanserinde olduğu gibi üst sistem tümörlerinin tedavisi de tümör tipi, grade ve evresi ile birlikte hastanın genel sağlık durumuna göre değişir.

Üst idrar sistemi tümörleri, kanseri çıkarmak için yapılan cerrahi sonrası tümör nüksünü önlemek ve kalan tümör hücrelerini öldürmek için uygulanacak radyoterapi ve kemoterapiyi içerir.

Cerrahi sonrası fonksiyon gören tek böbrek kalır. Bu durumda tek böbreğin çalışması düzenli aralıklarla yapılan testlerle takip altına alınır.

Mesane Kanseri Tedavisi Sonrası Neler Yapılmalı?

Mesane kanseri nüks edebilir. Bundan dolayı başarılı tedavi sonrasında bile yıllarca takip edilir. Ne sıklıkta ve hangi yöntemlerle takip yapılacağı kanser tipi ile birlikte yapılan tedavi türüne göre değişiklik gösterir.

Doktorunuz sizin için uygun takip planını oluşturacaktır. Kanser tedavisinden sonra genellikle ilk birkaç yılda üç aylık aralarla sistoskopi işlemi ile takip yapılır. Kanser nüksü olmaz ise ilk birkaç yıldan sonra takip süresi azalarak yılda bir kez kontrole kadar düşebilir. Sistoskopi takibi dışında ilave testlerde gerekebilir. Saldırgan kanseri olan hastalar daha sıkı takip edilebilir.

Sistektomi yapılıp mesanesi alınan hastaların takibi testler ve görüntüleme yöntemleri ile düzenli aralıklarla yapılır.

Op.Dr.Osman Nuri Akbulut
Üroloji Uzmanı