OP. DR. SİNAN ÜSTÜNDAĞ - ÖN ÇAPRAZ BAĞ YARALANMALARI TANI VE TEDAVİSİ

Ön çapraz bağ dizin öne doğru kaymasını ve rotasyon dediğimiz dönme hareketini sınırlayan en önemli diz içi bağdır. Ön çapraz bağ yaralanmaları genellikle spor yaralanmaları ile birlikte anılsa da spor dışı yaralanmalarda da sıkça hasar gören bir bağdır. Yaralanma genellikle sanılanın aksine dize direkt darbe olmaksızın gövdenin dönmesi ancak bu sırada bacağın gövde ile aynı anda dönememesi sonucu oluşur.
Hasta olay anında dizinden ciddi bir kopma sesi geldiğini, hatta bazı durumlarda dışardan da bu sesin duyulduğunu ifade eder. Olay sonrası dizde ani gelişen şişlik, ağrı ve hareket kısıtlılığı en sık görülen belirtilerdir. Çoğu zaman dize çekilen röntgenlerde herhangi bir sorun saptanmaz. Tanı özellikle dizin şişliği geriledikten sonra yapılan muayene ve çekilen MR ile konulmaktadır.
Ön çapraz bağ yaralanmaları sonrasında öncelikle dizin istirahati, buz uygulaması ve bandaj yapılması önerilir. Dizde 10-15 gün içinde anlamlı bir rahatlama olur ve çoğunlukla hasta dizinin normale döndüğünü düşünür, ancak unutulmamalıdır ki artık ön çapraz bağı olmayan diz normal bir diz değildir.

Peki tedavisinde ne yapılır? Burada en önemli belirleyiciler hastanın yaşı ve aktivite durumudur. Spor beklentisi olan, özellikle genç hastada ön çapraz bağın tamir edilmesi öncelikli tedavidir. Ancak her ön çapraz bağ yaralanması ameliyat edilmemektedir. Fizik tedavi protokolleri, kas gücünün arttırılması gibi yöntemlerle de tatmin edici sonuçlar alınabilmektedir. Ön çapraz bağ kopması sonrası dizde en sık görülen şikâyetler dizde güzensizlik hissi, dizde dönme ve ağrı yakınmalarıdır. Bu durumlardan şikâyet eden hastalarda artık cerrahi seçenek ön plana çıkmaktadır. Ön çapraz bağ tamiri yapılmayan yani stabil olamayan dizlerin menisküs yırtığı, kıkırdak hasarı gibi yaralanmalara açık olduğu unutulmamalı ve operasyon zamanlaması doğru yapılmalıdır. Operasyon günümüzde artroskopik tamir denilen kapalı yöntemle yapılmaktadır. Dizin arka iç tarafından alınan tendonların diz kemiklerine açılan deliklerden geçirildikten sonra özel materyaller ile tespit edilmesi ile yapılır.
Ortalama hastane yatış süresi 2-3 gün olup. Hasta taburculuk sonrası hemen yürümeye başlayabilir. Ameliyat sonrası ilk günlerde ağrı ve ödem kontrolü sağlandıktan sonra mümkün olan en kısa sürede fiziki tedaviye başlanmalıdır. Ameliyatın başarısını belirleyen en önemli parametrelerden biri de ameliyat sonrası hastanın yapacağı egzersiz programına uyumudur.

Masa başı çalışanlar genellikle 10 gün gibi iş başı yapabilmektedir. Ameliyat sonrası 3. Ayda genellikle hafif düz koşulara izin verilir. Profesyonel sporcularda ortalama spora dönüş süresi 6 ay olup amatörlerde ise bu süre 1 yıla kadar uzatılır.

TEDAVİSİ