PANİK ATAK GEÇİRİYORSAM BUNU NASIL BİLECEĞİM?

Panik atak geçiriyorsam bunu nasıl bileceğim?

Herkes zaman zaman panik hissine kapılabilir ve paniği tecrübe etmiş olabilir bu olağan bir durumdur: Örneğin çantanızın çalındığını fark edersiniz, ya da sınavdasınız ve sınav sorularının hiç birinin cevabını bilmiyor olabilirsiniz. Panik atak ise bu durumdan farklıdır “normal” paniğe benzer ancak birçok yönden farklılıklar gösterir. Peki bu farklılıklar nedir?

Panik bozukluğunun en temel özelliği yineleyici olması, ne zaman başlayacağı önceden kestirilemeyen "beklenmedik" panik ataklarının görülmesidir. Bu his “ansızın gelebilir”  gece yatmak üzereyken, akşam televizyon seyrettiğinizde ya da bir restoranda yemek yerken bu hisle karşı karşıya kalabilirsiniz. Genellikle yukarıda örneklendiği gibi ürkütücü bir olayla ya da herhangi bir tetikleyiciyle bağlantılı değildir.

• Bu durumda hisler çok daha kuvvetlidir.

• Bu hisler ANSIZIN ve GÜÇLÜ oldukları için çok korkutucu olabilirler.

Panik atakta genelde, gerçekten çok kötü bir olayın olmak üzere olduğunu düşündüren korkutucu bir his hakimdir, bu his ani bir şekilde başlar ve kısa sürede yüksek düzeyine ulaşır. Bazı kişilerde sadece tek bir panik atak oluşurken bazı kişilerde ise yıllarca sürebilir. Bazı kişiler her gün panik atak oluşurken bazı kişilerde de arada sırada oluşabilir.

Panik vücudunuzu, düşüncelerinizi ve davranışlarınızı etkiler. Panik atak geçiren kişilerce yaşanan en yaygın belirtiler şunlardır.

Vücudunuz (sizde hangi belirtiler olduğunu bulun)

o   Kalp çarpıntısı, hızlı atması, kalp atışında düzensizlik

o   Kalbin duracak gibi olması, küt küt atması ve göğüs ağrıları

o   Nefes almanızda değişiklik, havayı yutmak, hızlı solumak, nefessiz kalmak

o   Uyuşukluk veya el, ayak parmaklarında veya dudaklarda karıncalanma

o   Yutkunamadığınız hissine sahip olmak, kendinizi hasta hissetmek

o   Kendinizi bayılıyor gibi hissetmek, titrek bacaklar.

Bazı kişiler bu belirtilerin bir kısmını yaşarken diğerleri sadece birkaç tanesini yaşayabilir.

Korkutucu düşünceler (Bu düşüncelerin hangisi sizin için geçerli?)

o   Kalp krizi geçirmek üzeriyim

o   Düşeceğim veya bayılacağım

o   Hava gelmiyor

o   Delireceğim, çıldıracağım

o   Boğuluyorum

o   Kontrolümü kaybediyorum

o   Hasta olacağım

o   Kendimi aptal gibi hissedeceğim

o   Bizim buradan çıkmamız gerekiyor.

Siz de panik atağınızla baş etmeye çalışıyor musunuz?

Kişiler panik atak ile baş edebilmek için kendileri için iyi gelen veya iyi gelebileceği söylenen şeyleri yaparlar. Örneğin, başka şeylerle oyalanmak, rahatlamaya çalışmak, su içmek, oturmak, hemen hastaneye gitmek (genelde hiçbir şeyiniz yok yanıtını alınır), daha önceden panik yaratan veya panik yaratabileceğini düşündüğünüz durumlardan kaçınırsınız, örneğin alışverişe gitmek gibi.           

Panik bozukluğu olan bireylerin bir kısmı, panik atağı geçirmesi halinde kaçmasının ya da yardım almasının zor olduğu durumlardan uzak durmayı tercih eder. Kişi, yeni bir atak geçirme korkusuyla, tek başına ev dışında olmaktan, kalabalıkta bulunmaktan (pazarda alış veriş merkezinde), kuyrukta beklemekten, otobüsle, uçakla, trenle, arabayla yolculuk etmekten, köprü üzerinde olmaktan, kaçındığı bu durum "agorafobi" olarak adlandırılmaktadır. Agorafobiklerin bir diğer özelliği, yalnız olduklarında daha çok korku yaşamaları, özellikle de kendilerini güven içinde hissettikleri bölgelerin dışına çıktıklarında, sıklıkla yanlarında birisinin olmasına gereksinim duymalarıdır.

Risk grubunda kimler var?

Panik bozukluk, sıklıkla geç ergenlik ile otuzlu yaşlar arasındaki dönemde başlamaktadır. Klinik örneklemde, başlangıç yaşı ortalaması 25 civarındadır. Panik bozukluk, daha düşük oranlarda olmakla birlikte, çocuklukta ya da 40 yaşın üzerinde de başlayabilmektedir.

Panik Bozukluğu ne tetikler?

Panik bozukluğunun gelişiminin öncesinde stresli yaşam olayları görülebilmektedir. Bu konuda yapılan bir araştırmada, olguların yaklaşık 2/3'ünde, hastalığının başlamasından önceki 6 ay içinde stresli yaşam olaylarının mevcut olduğu saptanmıştır. Örneğin, sevilen bir kişiden ayrılma ya da ayrılma tehdidi yaşama, iş değiştirme, gebelik, göç, evlilik, okuldan mezun olma, yakın bir kişinin ölümü, fiziksel hastalık gibi.

Panik Bozukluğun tedavisi nasıl olur?

Panik bozukluğu tedavi eden en etkin terapi yöntemlerinden birinin Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. DBT, panik bozukluğu olan bireyin beden duyumlarını yanlış yorumlama hatalarını düzeltilmesine yardım eder, kişinin kaygısıyla adaptif bir şekilde başa çıkmasını sağlar. Bireyin felaketleştirici düşüncelerini ve panikle ilişkili yanlış yorumları düzelterek, kaygı döngüsünü her hangi bir noktadan kırılmasını sağlar. Kişiye kendi terapistinin kendileri olmasında yardımcı olur. Yoğun hissedilen kaygı ya da endişeyi azaltmak için, bireye, stresle etkin başa çıkma yetileri kazandırılır. Terapi yardımı ile kişi ana odaklanarak, kendi başına ve sevdikleri ile kaliteli zaman geçirmesi sağlanır.

Uzm. Psk. Nurdan GÜNDOĞDU
Medilife Beylikdüzü Hastanesi Klinik Psikolog